بطور کلی، مجاری صفرا شامل سامانه‌ای از لوله‌ها و کیسه است است که صفرا را از کبد به دستگاه گوارش انتقال می‌دهد. نقش مجاری صفرا در بدن انسان بسیار حیاتی است. کبد، یکی از اعضای اصلی سیستم گوارشی، صفرا را تولید می‌کند. صفرا که یک مایع سبز رنگ است، شامل اسیدهای صفراوی، صفرین و چربی‌ها است. این مایع در کیسه صفرا انباشته شده و در هنگام هضم غذا، به وسیله فشار مکانیکی کیسه صفرا، به دستگاه گوارش منتقل می‌شود.
نقش اصلی مجاری صفرا در عملکرد گوارشی عبارت است از:
- کمک به هضم چربی: صفرا حاوی اسیدهای صفراوی است که در فرایند هضم و جذب چربی‌ها نقش دارند. آنها به تجزیه چربی‌ها کمک می‌کنند و امکان جذب آنها در دستگاه گوارش را فراهم می‌سازند.
- حفظ تعادل حضم: صفرا به تعادل حضم معده کمک می‌کند. زمانی که غذا از معده به دستگاه گوارش منتقل می‌شود، صفرا به عنوان یک ماده قلیایی عمل کرده و حضم معده را تعادل می‌دهد.
شایع ترین بیماری های مجاری صفرا:
بیماری‌هایی که ممکن است برای مجاری صفرا به وجود بیایند، شامل سنگ صفرا، التهاب صفرا، و تنگی مجاری صفرا هستند که در ادامه این بیماریهارا برایتان توضیح دادهایم:
- سنگ صفرا: سنگ‌های صفرا ممکن است در داخل کیسه صفرا یا مجاری صفرا تشکیل شوند. این سنگ‌ها معمولاً شامل ترکیباتی مانند کلسیم، کلسترول و پیگمنت‌ها هستند. سنگ صفرا می‌تواند باعث مسدودی مجاری صفرا شده و باعث درد شکمی شدید، تهوع، استفراغ و زردی پوست شود.
- التهاب صفرا: التهاب صفرا ممکن است ناشی از عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگلی باشد. این التهاب می‌تواند منجر به عفونت مجاری صفرا شده و علائمی مانند درد شکمی شدید، تورم و علائم التهابی دیگر در منطقه صفرا ایجاد کند.
- تنگی مجاری صفرا: در برخی از موارد، مجاری صفرا ممکن است تنگ شود یا بسته شود، که می‌تواند از تراکم ساختاری، التهاب یا عوامل دیگر ناشی شود. این مشکل می‌تواند باعث مسدودی صفرا شود و صفرا را از کبد به دستگاه گوارش انتقال ندهد. در نتیجه علائمی مانند درد شکمی، زردی پوست و ناراحتی عمومی بروز می‌کند.
سرطان مجاری صفرا:
ممکن است سرطان مجاری صفرا نتیجه تجمع و رشد طولانی مدت سنگ‌ها در مجاری صفرا باشد. سنگ‌ها می‌توانند باعث آسیب به بافت‌های دیواره مجاری صفرا شوند و در نتیجه فرصتی برای رشد سلول‌های سرطانی فراهم کنند. هرچقدر سنگ بزرگتر و زمان انباشت بیشتر باشد، خطر سرطان مجاری صفرا بیشتر می‌شود.
نشانه‌های سرطان مجاری صفرا می‌توانند در مراحل اولیه غیرخاص و غیرقابل تشخیص باشند. با افزایش اندازه و گسترش سرطان، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- درد شکم: شامل درد مزمن در منطقه بالا و پایین شکم می‌شود که ممکن است به صورت مداوم یا تکراری باشد.
- تغییر رنگ ادرار و مدفوع: اگر مجاری صفرا به دستگاه گوارش فشرده شود، ممکن است ادرار تیره‌تر و مدفوع روشنتر شود.
- زردی: ممکن است پوست، چشمان و ادرار زرد شوند که نشانه بلوغ سریع صفرا می‌باشد.
- از دست دادن وزن: از دست دادن وزن بدون دلیل آشکار و همراه با سایر علائم بیماری، ممکن است نشانه‌ای از سرطان مجاری صفرا باشد.
- خستگی و ضعف عمومی: خستگی غیرمعمول و ضعف عمومی بدون دلیل قابل توضیح ممکن است نشانه سرطان باشد.
اگر این علائم را تجربه می‌کنید یا نگرانی‌هایی دارید، بهتر است با پزشک خود مشاوره کنید. تشخیص نهایی برای سرطان مجاری صفرا نیاز به بررسی‌های پزشکی دقیق‌تر مانند سونوگرافی، تصویربرداری تشدیدمغناطیسی (MRI)، کولونوسکوپی، یا بیوپسی است.
درمان سرطان مجاری صفرا:
درمان سرطان مجاری صفرا به میزانی که به مرحله بیماری، موقعیت سرطان و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. روش‌های درمان ممکن عبارتند از:
- جراحی: در مراحل زودرس سرطان مجاری صفرا، جراحی ممکن است برای برداشتن سرطان و بافت‌های تحت تأثیر صورت بگیرد.
- رادیوتراپی: استفاده از اشعه‌های پرانرژی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی. رادیوتراپی می‌تواند به عنوان درمان اولیه، قبل از جراحی یا پس از جراحی استفاده شود.
- شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای شیمی‌درمانی برای کاهش اندازه سرطان، کنترل رشد سلول‌های سرطانی و تخریب سلول‌های سرطانی در سراسر بدن.
مهمترین گام در پیشگیری از سرطان مجاری صفرا، تشخیص زودرس بیماری است. برای این منظور، منظم بودن در آزمایش‌ها و بررسی‌های پزشکی، ارائه به موقع علائم غیرمعمول و مشاوره با پزشک در مورد عوامل خطر بسیار حائض اهمیت است.
